هوش مصنوعی فرصتی بی‌نظیر برای تحول در عدالت دیجیتال و حرفه وکالت
رئیس پژوهشگاه قوه قضاییه در اولین همایش سراسری «هوش مصنوعی در تحقق عدالت» اظهار کرد: هوش مصنوعی فرصتی طلایی برای تحول در عدالت دیجیتال و حرفه وکالت به شمار می‌رود.
به نقل از پژوهشگاه قوه قضاییه، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی هادی بیان کرد: تحول مشاغل حقوقی در بستر هوش مصنوعی موضوعی نوظهور و بسیار مهم است که هنوز در سطح جهانی به‌طور کامل بررسی نشده است.
وی افزود: پژوهشگاه قوه قضاییه در حوزه عدالت دیجیتال فعالیت‌های گسترده‌ای انجام داده و بخشی از این فعالیت‌ها به وکالت دیجیتال اختصاص دارد که می‌تواند نقطه عطفی در نظام قضایی کشور باشد.
هادی با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر اهمیت حقوق مرتبط با هوش مصنوعی و جنبه‌های فنی و اخلاقی آن، هشدار داد: عقب‌ماندگی کشور در این حوزه می‌تواند محدودیت‌های جدی در سطح جهانی به دنبال داشته باشد.
وی در ادامه به مفاهیم قرآنی حق، عدل و قسط اشاره کرد و گفت: قسط به‌عنوان مرحله نهایی تحقق عدالت، تنها با مشارکت فعال مردم امکان‌پذیر است.
رئیس پژوهشگاه قوه قضاییه نقش داده‌ها را در فناوری هوش مصنوعی حیاتی دانست و اظهار کرد: داده‌ها سوخت هوش مصنوعی هستند و در اسناد بین‌المللی گاهی به‌عنوان قلب این فناوری از آن‌ها یاد می‌شود. وی با انتقاد از نبود نظام حکمرانی داده در کشور، گفت: این خلأ مشکلات متعددی ایجاد کرده است.
هادی با تأکید بر ضرورت رعایت اصول اخلاقی در مدیریت داده‌ها، افزود: حکمرانی داده باید بر پایه مشارکت، صحت و اعتماد استوار باشد که همگی جنبه‌های اخلاقی دارند.
لزوم تدوین قوانین جامع برای حمایت از حقوق افراد در زمینه داده‌های شخصی
حجت‌الاسلام والمسلمین هادی با اشاره به فقدان قوانین جامع در زمینه داده‌های شخصی و حفظ حریم خصوصی، گفت: نبود این قوانین نگرانی‌های زیادی به وجود آورده است. وی بر ضرورت تدوین قوانین جامع برای حمایت از حقوق افراد در این حوزه تأکید کرد.
وی افزود: دو سند بین‌المللی مهم، شامل قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۲۴ که بر استفاده امن و مطمئن از هوش مصنوعی تأکید دارد و قانون اتحادیه اروپا که بر جنبه‌های انسانی و اخلاقی این فناوری متمرکز است، راهنمای فعالان این حوزه هستند.
هادی درباره اهمیت داده‌های باز اظهار کرد: در کشور با فرهنگ نادرست حبس داده مواجه هستیم که باعث می‌شود تصمیمات مراکز دانشگاهی، پژوهشی و تصمیم‌ساز جامعه کاملاً دقیق نباشد.
جای خالی سند GDPR در حوزه داده و هوش مصنوعی
رئیس پژوهشگاه قوه قضاییه به ضرورت ارزیابی موشکافانه حریم خصوصی و امکان‌سنجی «حق بر فراموشی» اشاره کرد و گفت: هر نهاد باید کیفیت نگهداری داده‌های اشخاص و زمان حذف آن‌ها را مشخص کند. سند GDPR یکی از اسنادی است که جای آن در کشور ما خالی است.
تولید ادبیات حوزه هوش مصنوعی؛ زمینه‌ای بکر برای پژوهشگران ایرانی
وی با اشاره به قطعنامه سال ۲۰۲۴ مجمع عمومی سازمان ملل، گفت: تولید ادبیات در حوزه هوش مصنوعی یکی از زمینه‌های بکر برای مشارکت پژوهشگران ایرانی است. این قطعنامه که الزام‌آور نیست، بر استفاده امن، ایمن و قابل اعتماد از هوش مصنوعی برای توسعه پایدار تأکید دارد و نکات مهمی را مطرح کرده است.
نگاه افقی به هوش مصنوعی در حوزه عدالت
حجت‌الاسلام مهدی هادی در پایان پیشنهاد داد: در بحث هوش مصنوعی و وکالت، رهیافت عدالت باید افقی باشد. بر اساس این رهیافت، داده‌ها نباید به بخش خاصی محدود شوند، زیرا به‌هم‌پیوستگی بخش‌های مختلف در تحقق عدالت ضروری است.
